W ciągu ostatniego roku ustawodawca podjął szereg działań regulacyjnych wobec sektora instytucji pożyczkowych, których głównym celem było zwiększenie bezpieczeństwa konsumentów. Jedną z najistotniejszych zmian było wprowadzenie do porządku prawnego definicji instytucji pożyczkowej. Od kwietnia 2016 roku jedynymi niebankowymi podmiotami gospodarczymi udzielającymi pożyczek konsumenckich są firmy, które spełniają określone w ustawie wymogi kapitałowe i organizacyjne.
Efekty wprowadzonych zmian już są widoczne. Odsetek klientów spłacających pożyczki poprzez zaciąganie nowych spadł o 60%. Współczynnik odrzuceń wniosków o pożyczkę wzrósł o 9 p. proc., a to oznacza, że tylko co trzecia nowa osoba aplikująca o pożyczkę otrzymuje ją. Ponadto spadły koszty windykacyjne – średnio o 306 zł od jednej przeterminowanej umowy o kredyt konsumencki. Polski sektor instytucji pożyczkowych przeszedł długą drogę. Zmiany legislacyjne były niezbędne do podniesienia poziomu bezpieczeństwa konsumentów i obejmowały wprowadzenie definicji instytucji pożyczkowej, na mocy Ustawy z dnia 5 sierpnia o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym i niektórych innych ustaw:
-
instytucje pożyczkowe mają obowiązek działać w formie spółki z.o.o lub s.a. z minimalnym kapitałem zakładowym wynoszącym 200 tys. zł,
-
ograniczono maksymalne pozaodsetkowe koszty pożyczki do 25% kwoty pożyczki i 30% za każdy rok umowy, przy czym łączny koszt nigdy nie może przekroczyć 100%,
-
ograniczono koszty windykacyjne w oparciu o stopę referencyjną NBP – obecnie do 14% rocznie.
Zwiększono również ochronę konsumentów poprzez wprowadzenie Ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym:
-
instytucje pożyczkowe zostały zobligowane do płacenia składki na Rzecznika Finansowego w oparciu o wielkość sumy aktywów (0,02%),
-
Rzecznik Finansowy na drodze decyzji może nałożyć karę do 100 tys. zł na podmiot, który np. nie dochowa terminu odpowiedzi na reklamację klienta.
Dodatkowo, do ochrony konsumentów odnosi się również Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw:
-
UOKiK może wydać decyzję o zaniechaniu stosowania praktyk/produktu zagrażającego zbiorowym interesom konsumentów, tzn. może arbitralnie wycofać produkt z rynku,
-
o abuzywności/niedozwolonym charakterze zapisów umowy decyduje Prezes UOKiK,
-
wprowadzenie instytucji Tajemniczego Klienta, który ma zbierać dowody w sprawie niedozwolonych praktyk naruszających interes konsumenta.
Instytucje pożyczkowe nie mają nic wspólnego z parabankami
W oficjalnych dokumentach urzędowych oraz w opracowaniach naukowych przyjmuje się, że termin „parabank” jest prawidłowo używany tylko w stosunku do podmiotów wykonujących czynności obłożone sankcją karną opisaną w art. 171 ust. 1 Prawa bankowego, który stanowi: "Kto bez zezwolenia prowadzi działalność polegającą na gromadzeniu środków pieniężnych innych osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, w celu udzielania kredytów, pożyczek pieniężnych lub obciążania ryzykiem tych środków w inny sposób, podlega grzywnie do 10 000 000 złotych i karze pozbawienia wolności do lat 5"
W związku z tym należy przyjąć, że na polskim rynku nie ma „parabanków”, które wykonywałyby działalność legalnie, a już na pewno nie są nimi instytucje pożyczkowe.