NAJWAŻNIEJSZE TRENDY W ROZWOJU POŚREDNICTWA KREDYTOWEGO W POLSCE
Sektor pośrednictwa kredytowego w Polsce rozwija się dynamicznie, co znajduje odzwierciedlenie w statystykach GUS wynikających z cyklicznego badania „Działalność przedsiębiorstw pośrednictwa kredytowego w Polsce”. W związku ze zmienną liczbą badanych podmiotów w każdym roku prowadzonego badania GUS w opublikowanym w styczniu 2020 r. raporcie „Wyspecjalizowane segmenty rynku finansowego w 2018 r.” udostępnił po raz drugi w historii dane panelowe dotyczące tych samych podmiotów uczestniczących w badaniu przedsiębiorstw pośrednictwa kredytowego za okres 5 lat obejmujący lata 2014-2018.
W ujęciu panelowym przedstawiono dane dla 97 przedsiębiorstw prowadzących działalność pośrednictwa kredytowego. Wśród badanych podmiotów było 53 spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, 29 spółek akcyjnych, pozostałe 15 firm to inne formy spółek. W panelu 45 podmiotów udzielało pożyczek ze środków własnych, 46 pośredniczyło w udzielaniu kredytów i pożyczek we współpracy z bankami, a 6 jednocześnie udzielało pożyczek ze środków własnych i współpracowało z bankami. Wśród badanych podmiotów 45 przedsiębiorstw zajmowało się pośrednictwem kredytowym i udzielaniem pożyczek ze środków własnych, jako jedynym rodzajem prowadzonej działalności, w 32 firmach była to działalność dominująca, a w 20 uboczna.
W latach 2014–2018 spośród przedsiębiorstw biorących udział w badaniu prowadzących działalność pośrednictwa kredytowego w 65 przedsiębiorstwach dominował kapitał krajowy, a w 32 kapitał zagraniczny. Z grupy 97 badanych przedsiębiorstw pośrednictwa kredytowego 39 podmiotów należało do grup kapitałowych, z tego 31 było jednostkami zależnymi, 5 dominującymi, a trzy jednocześnie jednostką dominującą i zależną. Podmioty w ujęciu panelowym stanowią znaczny odsetek podmiotów badanych ogółem, o czym świadczy udział wartości udzielonych kredytów i pożyczek w stosunku do wartości udzielonych kredytów i pożyczek przez badane podmioty ogółem, który w 2014 r. wyniósł 90,0%, a w roku 2018 r. wyniósł 84,4%. Oznacza to, że tendencje i trendy zaobserwowane dla podmiotów w grupie panelowej można generalizować dla całego sektora pośrednictwa kredytowego.
Wartość kredytów i pożyczek ogółem w grupie pośredników kredytowych, które brały udział w badaniu w latach 2014–2018, wzrosła z 25,2 mld zł do 44,9 mld zł. Wynikało to z faktu, że tendencję wzrostową odnotowano prawie w każdej grupie prezentowanych kredytów i pożyczek (wyjątek stanowiły kredyty konsolidacyjne i ratalne). W latach2014–2018 wartość udzielonych pożyczek gotówkowych wzrosła o 68,6%, kredytów gotówkowych o 60,1%, kredytów hipotecznych o 93,3%, a kredytów samochodowych o 32,4%. Dane te potwierdzają bardzo dobrą koniunkturę w prawie wszystkich segmentach rynku consumer finance oraz finansowania hipotecznego.
Wartość sprzedaży kredytów i pożyczek przez pośredników kredytowych (w mln zł)
W przedsiębiorstwach, które corocznie brały udział w badaniu w latach 2014–2018, liczba udzielonych kredytów i pożyczek ogółem zmniejszyła się z 3,8 mln w 2014 r. do 3,4 mln w 2018 r., na co wpływ miał spadek liczby pożyczek gotówkowych, które stanowią największy udział w strukturze kredytów i pożyczek ogółem (92,5% w 2014 r. i 92,0% w 2018 r.). Natomiast liczba udzielonych kredytów hipotecznych wzrosła o 67,1%, a kredytów samochodowych o 18,9% w badanym okresie. Dane te potwierdzają wysoką dynamikę rynku mieszkaniowego w Polsce.
Liczba podpisanych umów i pożyczek przez pośredników kredytowych (w sztukach)
Zestawienie danych o wartości i ilości sprzedanych pożyczek i kredytów z udziałem pośredników kredytowych pozwala obliczyć średnią ich wartość. Z ogólnej tendencji związanej z tendencją spadkową liczby umów i wzrostu wartości umów wynika tendencja wzrostu średniej wartości zaciąganych pożyczek i kredytów – w przypadku kredytów gotówkowych z 21,6 tys. zł do 39,2 tys. zł, w przypadku pożyczek gotówkowych z 2 tys. zł do 3,9 tys. zł, kredytów ratalnych i kartowych z 4 tys. zł do 4,7 tys. zł, kredytów hipotecznych z 230 tys. zł do 266,2 tys. zł, kredytów samochodowych z 48,1 tys. zł do 53,6 tys. zł i kredytów konsolidacyjnych z 24,6 tys. zł do 38,5 tys. zł.
Średnia wartość udzielonych kredytów i pożyczek z udziałem badanych podmiotów pośrednictwa
Uzupełnieniem danych sprzedażowych pośredników kredytowych w Polsce są dane finansowe dotyczące ich sumy bilansowej, struktury finansowania działalności w podziale na kapitały własne i kapitały obce (zobowiązania i rezerwy na zobowiązania), przychody z całokształtu działalności, zysk netto, rentowność aktywów (ROA), kapitałów własnych (ROE) i sprzedaży (ROS).
W badanym okresie 5 lat suma bilansowa pośredników kredytowych wzrosła z 10,5 mld zł do 13,6 mld zł, jednocześnie zobowiązania wzrosły z 7,6 mld zł do 10,4 mld zł, a kapitały własne wzrosły z 2,8 mld zł do 3,2 mld zł. Biorąc pod uwagę strukturę finansowania swojej działalności przez pośredników kredytowych dominowały kapitały obce z udziałem rosnącym z 73% do 77%, a kapitały własne stanowiły ich uzupełnienia z udziałem malejącym od 27% do 23%. Pozytywną tendencją dla branży był wzrost przychodów z całokształtu działalności z poziomu 3,7 mld zł do 5,2 mld zł. Jednocześnie inną pozytywną tendencję jest wzrost zysku netto z 306 mln zł do 497 mln zł. Wskaźniki rentowności wykazywały tendencję rosnącą w okresie 5 badanych lat z pewnymi odchyleniami w całym okresie. Rentowność aktywów ROA wzrosła z 2,9% do 3,7%, rentowność kapitałów własnych ROE ważna dla właścicieli wzrosła z 10,8% do 15,7%, a rentowność sprzedaży (ROS) wzrosła z 8,2% do 9,5%. Najgorszym okresem w zakresie rentowności w ciągu 5 lat były lata 2016-2017
Dane finansowe charakteryzujące sektor pośrednictwa kredytowego w Polsce (w mln zł)
Rentowność aktywów (ROA), kapitałów własnych (ROE) i sprzedaży (ROS) pośredników kredytowych w Polsce (w %)
Ze względu na najwyższy udział kredytów hipotecznych w sprzedaży kredytów i pożyczek przez pośredników kredytowych dokonano porównania sprzedaży tych kredytów przez pośredników (GUS) z wartością sprzedaży w poszczególnych latach przez banki działające w Polsce (ZBP). W ten sposób uzyskano wskaźnik penetracji rynku pośrednictwa kredytu hipotecznego, który w badanym okresie wzrósł z 37% do 49% co oznacza, że co drugi kredyt hipoteczny zaciągany w Polsce jest nabywany z udziałem pośrednika kredytu hipotecznego. Najważniejszym wydarzeniem dla rynku pośrednictwa kredytu hipotecznego było wejście w życie w lipcu 2017 r. ustawy z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami, będącej implementacją unijnej dyrektywy o kredycie hipotecznym (MCD) z 2014 r.
Udział pośredników kredytowych w sprzedaży kredytów hipotecznych w Polsce