FINANSOWANIE PRZEDSIĘBIORSTW SZANSĄ DLA POŚREDNIKÓW FINANSOWYCH
Jednym z podstawowych czynników warunkujących funkcjonowanie przedsiębiorstwa jest proces jego finansowania. Zgodnie z wynikami opracowania przygotowanego przez Narodowy Bank Polski (SM NBP Nr 01/18), nowo rozpoczynane inwestycje najczęściej są finansowane z własnych środków –zrobiła takponad połowa inwestorów w 2017 roku. Kapitał własny jest uważany za najbardziej stabilne źródło finansowania, ale w praktyce może osłabiać możliwości rozwojowe firmy oraz jej dążenie do innowacyjności i konkurencyjności.
Co jeśli środków własnych nie posiadamy, a na horyzoncie pojawia się okazja inwestycyjna, nowy kontrakt lub np. zakup nieruchomości w której prowadzimy działalność i którą aktualnie wynajmujemy? Rozwiązań na rynku finansowym jest wiele poczynając od banków, które w pierwszej kolejności kojarzą się z pożyczaniem pieniędzy, leasingodawców, faktorów, donatorów środków publicznych lub instytucji pozabankowych, pożyczkodawców, na funduszach kończąc. Najczęściej, w celu realizacji swoich planów inwestycyjnych, przedsiębiorcy kierują się do swojego banku. Uważają, że skoro są stałymi Klientami, realizują określone obroty na rachunku to nie są dla banku anonimowi i łatwiej będzie uzyskać niezbędne finasowanie. Niejednokrotnie jest to słuszny kierunek. Praktyka pokazuje jednak, że nie zawsze tak się dzieje.
Na rynku funkcjonuje mnóstwo instytucji finansowych, które specjalizują się w różnych obszarach. Część instytucji kieruje swoją ofertę tylko do mikroprzedsiębiorców, którzy prowadzą jednoosobowe działalności gospodarcze i rozliczają się na zasadach uproszczonych, inne finansują tylko podmioty rozwinięte o wysokich obrotach, prowadzących księgi handlowe. Kolejnymi kryteriami są: okres funkcjonowania firmy, branża w której dana firma prosperuje, cel finansowania, okres zobowiązania, forma zabezpieczenia – nieruchomość, ruchomość, wierzytelności, i inne. Oznacza to, że cel który mamy w planie sfinansować lub rodzaj naszej działalności może nie znajdować się w obszarze zainteresowania danej instytucji.
Wykres 1.
Wybrane pozabankowe zewnętrzne źródła finansowania polskich przedsiębiorstw w latach 2014-2017
Źródło: NBP „Rozwój systemu finansowego w Polsce w 2017 r.”
Co w takiej sytuacji robi przedsiębiorca? Przeważnie rozpoczyna wędrówkę w poszukiwaniu odpowiedniej instytucji, weryfikuje oferty, odbywa spotkania, kompletuje dokumentację w zależności od wymogów i oczekiwań. Czynności te wymagają poświęcenia ogromu czasu, który jest niezwykle cenny w prowadzeniu własnego biznesu. Po kilku próbach zdarza się, że nie znajduje źródła finansowania i nie realizuje inwestycji lub wybiera pierwsze z brzegu rozwiązanie, które nie koniecznie jest rozwiązaniem optymalnym i w przyszłości może mieć negatywny wpływ na dalszy rozwój firmy. Mikroprzedsiębiorcy dość często decydują sięna zaciąganie zobowiązań finansowych na osobę fizyczną - kredytu konsumenckiego, co niejednokrotnie rodzi wątpliwości w zakresie podatkowym.
Dostrzegając złożoność procesów oraz problemy z jakimi zmagają się przedsiębiorcy, w 2015 r. w Open Finance został powołany do życia Departament Produktów Firmowych, którego głównym zadaniem jest wspieranie przedsiębiorców w pozyskiwaniu optymalnych źródeł finansowania, dopasowanych do wielkości oraz fazy rozwoju ich biznesu. Trzon zespołu stanowią managerowie posiadający wieloletnie doświadczenie w obsłudze firm, będący praktykami i jednocześnie ekspertami w swoich dziedzinach. W ostatnich latach można zaobserwować, że przedsiębiorcy coraz częściej decydują się na skorzystanie z usług wyspecjalizowanych pośredników finansowych przy zaciąganiu zobowiązań finansowych. Według danych Związku Firm Pośrednictwa Finansowego (ZFPF) udział produktów firmowych w ogólnej wartości udzielonych kredytów wzrósł z poziomu 2% w 2015 roku do 10% w roku 2017. Tylko w III kwartale 2018 r. wartość kredytów firmowych udzielonych przez ekspertów ZFPF wyniosła 744,18 mln zł. Oznacza to 22% wzrost w porównaniu do poziomu sprzed roku.
Analizując źródła finansowania polskich firm, poza środkami własnymi, największy udział stanowią kredyty bankowe. Według danych NBP na koniec 2017 roku dynamika akcji kredytowej dla przedsiębiorstw wzrosła o 8% r/r. Jest to związane z wyraźnie wyższym tempem wzrostu zapotrzebowaniana kapitał obrotowy. Jest też druga strona medalu, gdyż wzrostowi wartości kredytów towarzyszy zaostrzanie kryteriów przyznawania finansowania przez banki oraz wzrost oprocentowania. Jak wynika z ankiety przeprowadzonej przez NBP, w IV kwartale 2018 roku banki planują dalsze zaostrzanie tej polityki co prawdopodobnie przełoży się na wzrost zainteresowania alternatywnymi rozwiązaniami.
Drugim, najbardziej popularnymi jednocześnie najczęściej wykorzystywanym przez mikro- i małe przedsiębiorstwa pozabankowym źródłem pozyskania kapitału obcego jest leasing. Obecnie obserwujemy ciągły wzrost finansowania udzielonego przez spółki leasingowe, zwiększa się także liczba przedsiębiorstw, które zawierają takie umowy. Leasing to nie tylko transport drogowy, według danych Związku Polskiego Leasingu w strukturze środków trwałych sfinansowanych przez spółki leasingowe w 2017 roku istotny udział oraz wysoką dynamikę wzrostu (20,4%) odnotowały maszyny i urządzenia.
Ostatni kwartał 2018 roku zapowiada się bardzo interesująco, ponieważ Ministerstwo Finansów z początkiem 2019 roku wprowadza niekorzystne z punktu widzenia przedsiębiorcy zmiany w przepisach podatkowych dotyczących leasingu aut. Przedsiębiorcy którzy podpiszą umowę leasingową do końca 2018 roku będą mogli skorzystać z aktualnie obowiązujących zasad, co w znacznej mierze powinno wpłynąć na ilość zawieranych transakcji.
Alternatywą dla leasingu aut jest długoterminowy najem floty samochodowej. Dane Polskiego Związku Wynajmu i Leasingu Pojazdów wskazują, że tempowzrostu liczby aut w usłudze wynajmu długoterminowego w 2017 roku było najwyższe od 6 lat i wyniosło13,1%. W kontekście planowanych zmian, ta forma użytkowania auta może stać się jeszcze bardziej popularna.
Kolejnym i jednym z najbardziej elastycznych źródeł finansowania krótkoterminowego jest faktoring. Z tego rozwiązania mogą skorzystać firmy, które nie posiadają zdolności kredytowej i same nie są w stanie wypracować płynności finansowej.
Jak to działa? Faktoring polega na wykupieniu przez faktora wierzytelności przed terminem płatności, a przedsiębiorstwo otrzymuje zapłatę w formie zaliczki od razu po zrealizowaniu sprzedaży, jednocześnie nie obciążając bilansu firmy. Po spłacie należności przez odbiorcę faktor wypłaca resztę środków pomniejszoną o koszt finansowania. Dzięki przyspieszeniu płatności firma może operować wypłaconymi środkami co umożliwia zaangażowanie ich w działalność bieżącą lub realizację nowych przedsięwzięć.
Co jeszcze zyskuje przedsiębiorca poza środkami? Faktorzy oferują szereg usług dodatkowych takich jak monitoring płatności, działania windykacyjne które w praktyce przekładają się na zabezpieczenie przed niewypłacalnością kontrahentów.
Faktoring może być wykorzystywany, i tak się często dzieje, jako uzupełnienie kredytu obrotowego. Faktorzy, zwłaszcza Ci z segmentu pozabankowego, w głównej mierze opierają ryzyko transakcji na kondycji płatnika faktury. Dzięki temu limity uzyskiwane w faktoringu są niejednokrotnie wyższe od kredytów bankowych.
Jak już wspomniano, stawianie coraz większych wymagań przez banki oraz zaostrzanie polityki kredytowej skłania do poszukiwania alternatywnych rozwiązań dla tradycyjnych kredytów bankowych. Pozyskiwanie środków na rynku kapitałowym poprzez emisję obligacji w 2017 roku cieszyło się dużym zainteresowaniem przedsiębiorców. Według NBP wartość nowych emisji obligacji przedsiębiorstw wyniosła 21,8 mld zł i była zbliżona do 2016 roku. Z doświadczeń Open Finance wynika, że z tej formy finansowania korzystały chętnie firmy deweloperskie w celu akwizycji gruntów pod nowe inwestycje.
W bieżącym roku rynek obligacji przeżywa spowolnienie w wyniku zawirowań związanych z dystrybucją obligacji do inwestorów indywidualnych. Obecnie w Ministerstwie Finansów trwają prace nad wprowadzeniem zmian, które mają wyrównać szanse podmiotu emitującego obligacje korporacyjne i nabywcę tych obligacji, w ewentualnym dowodzeniu swoich racji. Nie zmienia to jednak faktu, że emisja obligacji jest i najprawdopodobniej będzie w przyszłości skuteczną ielastyczną formą pozyskania kapitału na realizację inwestycji.
Otoczenie w jakim prosperują przedsiębiorstwa ulega ciągłym zmianom a umiejętność szybkiego reagowania i utrzymanie konkurencyjności jest warunkiem niezbędnym do utrzymania się na rynku. Rynek finansowy oferuje szereg coraz to nowszych i wyszukanych form finasowania, a do praktycznego ich wykorzystania niezbędna jest ekspercka wiedza. W Open Finance mamy te kompetencje i dbamy o to, aby przedsiębiorca otrzymał rozwiązanie maksymalnie dostosowane do potrzeb i możliwości. Dlatego stale monitorujemy rynek, poszukujemy alternatywnych rozwiązań oraz nowych instytucji do współpracy.
